De mooiste planten in de wintertuin

De natuur verspilt niets

Zaaddozen, pluizen en uitgebloeide bloemschermen zijn bijvoorbeeld hartstikke nuttig voor dieren. Insecten vinden er een prettige overwinteringsplek, vogels eten de zaadjes en muizen maken er nestjes tussen. Niet gek dus om de natuur haar werk te laten doen in de winter. De vergankelijkheid van planten is ontzettend mooi. En ben je de rommelige wintertuin in het voorjaar echt zat, dan staat er gelukkig weer een nieuw seizoen voor de deur. Het frisse groen komt je letterlijk tegemoet tussen alles dat vergaan is. Maar wil je de dieren een plezier doen? Wacht dan bij voorkeur tot half maart met het snoeien van planten en het opruimen van de tuin.

Siergras als decor

In de mooiste wintertuin staan siergrassen gecombineerd met planten. Siergrassen zetten andere planten kracht bij, maar hebben zelf minder te bieden qua ecologie dan bloeiende planten. Ze geven door het jaar heen vooral veel groen, hebben een sierlijk blad en stelen kort te show met bloeiende aren. De rest van het jaar vormen ze een prachtig decor voor andere planten. Neem bijvoorbeeld Sporobolus heterolepis (parelgras): een gras dat alles mooi maakt, zeker als er dauw of vorst op ligt. Een border met dit gras is al snel geslaagd - vooral laat in augustus, als het begint te bloeien en het spektakel begint. Mooie combinaties zijn: 

- Agastache ‘Blue Fortune’ (dropplant) + Deschampsia cespitosa 'Goldtau' (ruwe smele)
- Veronicastrum virginicum ‘Roseum' (ereprijs) + Miscanthus sinensis (prachtriet) 
- Zaaddozen van Asclepias ‘Ice Ballet’ (zijdeplant) + Molinia arundinacea ‘Transparant’ (pijpestrootje)

^ Links: Miscanthus sinensis ‘Adagio’ (Chinees prachtriet) Rechts: veld vol wilde grassen en kruiden

Planten met een wintersilhouet

Een interessante tuin in de winter creëer je door contrast in structuur en vorm. Kies in de basis voor planten die voor een mooi wintersilhouet zorgen, allemaal met een andere vorm: van verticale aren tot kogelvormig en schermbloemen. Enkele voorbeelden:

Eupatorium maculatum (koninginnekruid)
Met de roze bloemschermen is deze kruidachtige plant een kanjer in je border. Vanwege het volume en de hoogte geven wij hem meestal een plekje achterin. De plant vraagt geen speciale verzorging en doet het eigenlijk in iedere tuin. Van mei tot en met juli geniet je van de fijne paars-roze bloeiende bloemetjes. Daarna drogen de schermbloemen in en vormen ze een prachtig schouwspel in de wintertuin. Koninginnekruid is in veel verschillende kleuren verkrijgbaar: van wit tot roze en paars. De inheemse Eupatorium cannabinum is favoriet, en voor een kleine variant is Eupatorium maculatum 'Phantom' ook een goede optie. Een echte magneet voor vlinders en bijen, en natuurlijk ook mooi voor in je plukboeket.

> Standplaats: overal, bij voorkeur halfschaduw• Grondsoort: humusrijke en enigszins vochtige grond • Formaat: 150 -175 cm • Ecologische waarde: drachtplant

Miscanthus sinensis ‘Adagio’ (Chinees prachtriet)
Dit siergras geeft structuur aan een border en wordt graag gebruikt door tuinontwerpers. De juiste balans tussen planten en siergrassen zorgt voor rust in de tuin, ook in de winter. Siergras geeft andere planten een podium om in alle pracht te kunnen bloeien. Het grootste deel van het jaar is Miscanthus groen, met op het blad een zilverkleurige nerf. Vanaf augustus begint de bloei en verschijnen er zilverwitte pluimen. Daar kun je zeker tot en met oktober van genieten. Prachtriet is er van zilverwit tot roodkoper en van beige tot roestbruin. Keuze genoeg. Deze cultivar blijft wat lager en is daarmee breed inzetbaar.

> Standplaats: volle zon, halfschaduw • Grondsoort: alle typen • Formaat: 150 cm

Phlomis Tuberosa (brandkruid) voor een vele vol grassen zoals  Miscanthus sinensis (prachtriet) 

^ Phlomis tuberosa (brandkruid)
Stengels met bloemenkransjes: zo zou je de vorm van de plant omschrijven als je de naam niet kent. Maar vanaf nu staat deze op het lijstje, misschien wel op nummer 1, van planten met de mooiste wintersilhouetten. Waarom? Vanwege die unieke vorm, die ook in de zomer een vrolijke toevoeging is aan een border. De kleine, roze-paarse etagebloemen bloeien in juni en juli. Het kan helpen om de stengels onderaan op te binden, daarmee voorkom je dat ze omwaaien. Een beschut plekje in de tuin werkt ook. En wil je nog meer kleurspektakel in je tuin? Kies dan voor de gele Phlomis russeliana. 

> Standplaats: zon • Grondsoort: goed doorlatend • Formaat: 140-150 cm • Ecologische waarde: nectarbron

Echinops bannaticus ‘Star Frost’ (kogeldistel)
Deze kogeldistel is een vaste plant en onverwoestbaar. De cultivar 'Star Frost' heeft een zilvergrijze kleur en is ook in een plukboeket een knappe kop - al moet je wel wat prikkels doorstaan om 'm te plukken. De bloemhoofden veranderen met de eerste nachtvorst in indrukwekkende stekelige sneeuwballen. Een prachtig plaatje! En ligt er geen sneeuw, dan weten vinken en sijzen de zaadhoofden te vinden voor een lekker maaltje. Het verplanten van de kogeldistel is wel een risico: een klein stukje wortel in de grond zorgt voor de groei van een nieuwe plant. Van juli tot en met september bloeit de kogeldistel en laat ze volop haar bescheiden maar intense kleur zien waar ontzettend veel insecten op afkomen.

> Standplaats: zon • Grondsoort: goed doorlatende grond, rijk aan kalk • Formaat: 120 centimeter • Ecologische waarde: nectarbron 

Aan de slag

Tussen februari en april kun je heel goed nieuwe beplanting toevoegen aan je tuin. Wil je meer leren over de juiste beplanting voor jouw tuin? Ga aan de slag met de Masterclass Planting Design. In deze masterclass leert tuinontwerper Judith van Lent je hoe je borders opbouwt in lagen die allemaal hun eigen rol en functie hebben. Super helder, zonder ingewikkeld jargon. Van de conditie van de bodem, biodiversiteit in de tuin en een duidelijk plan tot het daadwerkelijk uitvoeren ervan - door dit lesboek ben je er straks helemaal klaar voor. Laat die bloeiende tuin maar komen!

Tekst: Elianne Wiersma | Beeld: Shutterstock, Elianne Wiersma, Judith van Lent