Eerste hulp bij zaaien

De meeste gestelde vragen van het moment:

Kun je aan zaad herkennen of het een koudekiemer of warmtekiemer is?

Het is niet mogelijk om aan de buitenkant van een zaadje te zien of het een koudekiemer of een warmtekiemer is. De kiemvereisten van zaden zijn vaak genetisch bepaald en kun je niet visueel vaststellen. Wel zijn planten die van nature in koudere klimaten groeien, zoals veel bomen, struiken en vaste planten, waarschijnlijk koudekiemers. Ze hebben een periode van kou nodig om te kiemen. Planten die gedijen in warmere klimaten, zoals veel eenjarige bloemen en groenten, zijn vaak warmtekiemers.

Hoeveel planten moet ik per soort kweken?

Ga na hoeveel planten je van het gewenste soort kwijt kunt in je tuin. Gemiddeld genomen kun je er per m2 ongeveer 7-10 kwijt. Tijdens het zaaiproces kan er van alles misgaan, maar dit hoeft natuurlijk niet. Tel bij het gewenste aantal – voor de zekerheid – zo’n 15-25% op of zaai alles wat je hebt. Heb je uiteindelijk zaailingen in overvloed? Deel ze uit, stop ze in een pot of vrolijk de boomspiegel in je straat ermee op.

Een gezonde zaailing is compact, dus niet lang en dun, en heeft dicht bij de grond haar eerste blaadjes. 

Welke zaden kan ik met elkaar combineren in een zaaitray?

Niet alle bloemen en groenten kweek je op dezelfde manier. Toch is er ook overlap. Kies de soorten die qua benodigde kiemtemperatuur en werkwijze overeenstemmen. Dan kun je de gehele zaaitray verplaatsen - bijvoorbeeld naar een koelere plek- als het nodig is. Zo voorkom je dat de ene helft doorgroeit tot lange slungel en de andere helft niet. Je vindt op een zaaizakje een specifieke beschrijving per soort.

^ Investeren in een goede zaaitray is een duurzame keuze, want je kunt er jaar na jaar mee aan de slag. Hier vind je onze favorieten.

Zaaitray combinaties:
• Cosmos (cosmea) + Scabiosa atropurpurea (duifkruid)
• Centaurea cyanus (korenbloem) +  Anethum graveolens (dille)
• Antirrhinum (leeuwenbek) + Calendula (goudsbloem)

Wat is de kiemduur van een zaadje?

Over het algemeen kan de kiemduur variëren van enkele dagen tot enkele weken. Het kiemen duurt langer bij meerjarige planten, zoals Digitalis (vingerhoedskruid), Lupinus (lupine) en mediterrane kruiden als Salvia rosmarinus (rozemarijn) en Thymus (tijm). Het is belangrijk om de specifieke zaai-instructies op het zakje te volgen. Dan is de slagingskans al vele malen groter. De bodemtemperatuur en vochtigheid hebben ook invloed op de kiemduur, dus het is belangrijk om de zaailingen regelmatig te controleren tijdens het kiemproces. Neem de tijd om regelmatig te kijken, zodat je kunt ingrijpen als het nodig is.

Welke plek in huis is het meest geschikt om zaden te laten ontkiemen?

Bij voorzaaien in huis is het vinden van de juiste standplaats cruciaal. Het liefst zet je de zaailingen op een lichte kamer van 15 tot maximaal 18 graden. Als de zaden eenmaal ontkiemd zijn, verplaatst je ze naar een plek op het oosten. Met eenplek op het zuiden kun je een hogere temperatuur verwachten, waardoor zaailingen te snel kunnen doorgroeien. Worden de zaailingen te snel groot? Zet ze direct op een koelere plek. Als je binnen geen geschikte ruimte hebt, kun je de zaaitray met kap overdag even buiten zetten. Heb je geen koude kamer in huis of beschikking over een kas? Dan kun je het beste wachten met zaaien tot het warm genoeg is om direct in de grond te zaaien. 

Wanneer is het tijd om de plantjes te laten afharden?

Wanneer de zaailingen 7-10 centimeter zijn, is het tijd om de zaailing in de volle grond te zetten. Zijn ze nog niet zo groot, haal dan de grootste zaailingen uit de zaaitray en laat de andere nog even binnen doorgroeien. Zaailingen die je in de vensterbank of kas hebt voorgezaaid, kun je niet zomaar buiten in de volle grond zetten. Dan storten ze na al je werk alsnog in. Laat ze eerst wennen aan de buitenlucht, wisselende temperaturen en het directe zonlicht. Gebruik het afhardschema om er zeker van te zijn dat de zaailingen het overleven. Begin overdag en zet ze op een beschut plekje.

Afhardschema
Dag 1 één uur
Dag 2 een paar uurtjes
Dag 3 een middag
Dag 4 een hele dag
Dag 5 een hele dag én nacht 

Als de zaailingen er na een nacht buiten nog fris uitzien, zijn ze klaar voor een plek in de volle grond.

Wat is een geschikt moment om zaailingen in de volle grond uit te planten?

Op 11 mei is het IJsheiligen en daarna is de kans op nachtvorst minimaal. Goed nieuws voor het jonge groen en een datum om rekening mee te houden. Als de zaailingen een nacht in de tuin hebben doorstaan, is het tijd om ze een plek in de tuin te geven. Dat is niet heel moeilijk. Let op: soms worden bij het uitplanten de onderste blaadjes rood. Dit betekent dat ze een shock krijgen van de kou en waarschijnlijk niet goed zijn afgehard. Geen zorgen, over het algemeen komt dit gewoon weer goed. 

^ Kweek jaarlijks iets nieuws als je meer wilt leren over zaaien en kweken. Bijvoorbeeld Lathyrus (reukerwt), een bloem die niet alleen mooi is om te zien maar die ook heerlijk ruikt!

Wat werkt beter, voorzaaien of direct zaaien?

Voorzaaien
Voordelen: Je kunt eerder beginnen en je hebt eerder bloemen. Je hebt meer controle. Je kunt precies bepalen waar je je planten wilt neerzetten. 
Nadeel: Je hebt een geschikte, koele plek in huis nodig.

Direct zaaien
Voordelen: Je hebt minder materialen nodig. Je huis staat niet vol met plantjes. Je hoeft niet te verspenen of af te harden.
Nadeel: je hebt te maken met weersomstandigheden en natuurlijke vijanden.

Wat is de beste manier om zaailingen uit te dunnen? 

Wanneer je meerdere zaden bij elkaar zaait, dus niet één voor één, dan groeien ze heel dicht op elkaar. Hoe groter de zaailingen worden, hoe meer ruimte ze nodig hebben.  Als je ze allemaal op een kluitje laat staan, zullen ze elkaar verdrukken. Dit voorkom je door zaailingen met een potlood voorzichtig uit de aarde te halen en in een groter potje te stoppen. Zet het plantje tot aan zijn oksels in de aarde, zodat ‘ie lekker de ruimte heeft om te groeien. Je kunt prima 3-5 zaailingen in een P9 potje zetten. De zwakke zaailingen die heel klein zijn gebleven of beschadigd zijn tijdens het verspenen hoef je niet te bewaren. Kies vooral de sterksten, die zijn straks in staat om in de buitenlucht te overleven. 

Hoe kan ik zaailingen het beste uitplanten?

Maak een gat voor het jonge plantje en giet er een scheut water in. Vervolgens dompel je ook de losgemaakte kluit van de zaailing in een emmer water. Het losmaken van de wortels is belangrijk voor het contact maken met de grond. Zet dan de zaailing op z’n plek en druk de grond goed aan. Houd met het uitplanten rekening met de uiteindelijke grootte van de plant. Kijk hiervoor eventueel op de achterkant van het zaaizakje – niet weggooien dus na het zaaien!