Helleborus (kerstroos) bloeit op het moment dat de natuur nog in diepe winterslaap verkeert. Met de wintergroene bladeren en de vergrijsde bloemkleuren is dit een welkome gast in de tuin. En zo kweek je ze zelf!
Er zijn veel soorten Helleborus dus we lichten eerst even toe waaraan je de planten kunt herkennen.
Helleborus niger (kerstroos)
Deze cultivar is de bekendste kerstroos en kom je in zowel supermarkten als tuincentra tegen zodra de ‘r’ in de maand komt. De plant wordt geassocieerd met kerst en binnen gekweekt. De sereen witte bloem steekt mooi af tegen de diepgroene kleur van het blad.
Bloei: januari tot april
Planthoogte: 30-40 cm
Helleborus orientalis (lenteroos)
De lenteroos is verkrijgbaar in heel veel kleuren. De bloem is elegant en doet denken aan een anemoon. Deze variant is er in veel vergrijsde kleuren die prachtig combineren met de vroege lentebollen zoals sneeuwklokjes en krokussen.
Bloei: januari tot april
Planthoogte: 40-50 cm
Helleborus argutifolius (nieskruid)
Fijngewreven plantendelen prikkelen je neus, dat verklaart de Nederlandse naam: stinkend nieskruid. Insecten en vlinders zijn er dol op. Helleborus argutifolius is een plaatje van een plant van januari tot en met april. Dan laat deze Helleborus lichtgroene knikkende bloemen zien. Ze hangen gegroepeerd in trossen aan de plant. Het blad is opvallend spitser dan andere cultivars en daarmee toont de plant luchtig. Soms ontstaan er paarse randjes langs de rand van de bloem.
Bloei: januari tot april
Planthoogte: 50-60 cm
Helleborus handmatig bestuiven
Helleborus kun je handmatig bestuiven om zelf nieuwe soorten te creëren. Het leuke hieraan is dat er nieuwe kleuren ontstaan: een kruising tussen de twee moederplanten. Je weet nooit precies welke kleur je kunt verwachten, tot de eerste begint te bloeien. Je hebt er wel geduld en kennis voor nodig, want bestuiven lukt alleen onder de juiste omstandigheden. Het vraagt in ieder geval om een zonnige dag, een moederplant met mooie bladeren én een moederplant die de mooiste bloemen produceert.
Stappenplan
- Kies in het vroege voorjaar twee gezonde planten uit. Bij voorkeur een plant met bloemen die goed ontwikkeld zijn en waarvan de meeldraden (met het stuifmeel) en de stampers (de vrouwelijke delen) duidelijk zichtbaar zijn. Een bloem die net haar blaadjes opent is de beste keuze bij bestuiving, omdat die het meest vruchtbaar is. Markeer met een plantenlabel of touwtje de bloemen die je selecteert, zodat je straks weet uit welke bloem je het zaad moet halen.
- Bloemen zijn dol op de zon en daardoor zijn ze op een zonnige dag het meest vruchtbaar. Houd het weer dus in de gaten als je van plan bent om de Helleborus handmatig te bestuiven.
- Verzamel met een wattenstokje het stuifmeel van de ene plant, open de bloem van de andere plant om het stuifmeel zachtjes tegen de meeldraden aan te duwen. De stamper is licht kleverig en daar blijft het stuifmeel goed aan plakken. Herhaal dit proces een aantal keer, om zeker te zijn van succes.
- Nadat de bloem is uitgebloeid eind mei, verschijnen er zaaddozen met daarin glimmend zwart zaad. Laat de zaaddozen licht indrogen. Leg de zwarte zaadjes in een zaaitray met zaai- en stekgrond en dek af met een laagje vermiculiet. Zo blijven de zaadjes goed vochtig. Plaats de zaaitray op een warme plek en laat zo’n zes weken staan. Verplaats de zaaitray vervolgens naar de koelkast om de winter na te bootsen. Het kan zijn dat de zaden in de koelkast al kiemen. Zet daarna in een koude kas of kamer waar het niet warmer wordt dan tien graden. Verpot de zaailingen als ze zo’n tien centimeter groot zijn.
- Het eerste jaar verschijnen er nog geen bloemen. Je hebt dus wel geduld nodig om nieuwe kleuren Helleborus te kweken. Maar als het dan zo ver is, dan heb je ook wel echt een uniek exemplaar in je bezit!
> Helleborus orientalis en Helleboris foetidus
Helleborus vermeerderen
Van Helleborus heb je er nooit genoeg in je (potten)tuin. Door de wortel te scheuren van een bestaande plant, kun je ‘m vermeerderen. Graaf de kluit op en wrik de wortels voorzichtig in tweeën. Gebruik desnoods een tuin- of keukenmes om de kluit doormidden te snijden. Zaaien geeft geen garantie op een look-a-like van de moederplant, scheuren wel. De winterroos brengt als enige geen zaad voort, die kun je alleen vermeerderen door de kluit de scheuren.
In de border
Ben je ook een beetje verliefd geworden op Helleborus? Voeg 'm toe aan je eigen tuin! Bestel bijvoorbeeld een kant-en-klaar borderpakket van MAY & JUNE. In twee van de acht pakketten vind je de Helleborus toegevoegd. Het gaat om Crannacombe en Midhurst.
Elianne, redactiecoördinator MAY & JUNE
Ik ben Elianne, redacteur van blogs & artikelen in May & June magazine. De tuin van onze nieuwbouwwoning leek op een maanlandschap. Inmiddels zijn de eerste stappen gezet om er een groene, bloemrijke oase van te maken en natuur terug te brengen tussen al het beton. Ik heb van alles ontdekt over de opbouw van een tuin. En die kennis deel ik graag met je.
