Winterklusje: ontwerp je eigen tuin

Bepaal je behoeften en maak een wensenlijstje

Voordat je de eerste lijnen gaat zetten is het altijd de vraag: waar heb je behoefte aan? Om een ontwerp te maken moet er een lijstje komen van functionaliteiten of elementen die noodzakelijk zijn, en een lijstje met wensen. Over het wensenlijstje kan onderhandeld worden, maar de punten op het noodzakelijke lijstje staan vast. Zo weet je precies wat er écht nodig is. Tijdens het ontwerp begin je uiteraard met het noodzakelijke lijstje, om vervolgens ook een paar (of alle) wensen in te tekenen als daarvoor ruimte is. Maak de twee lijstjes zelf of samen met je partner en spreek ze goed door. Bij je eisen en wensen heb je ook rekening te houden met je budget. Je kunt een grote zwemvijver wel noodzakelijk vinden, met een kleine budget is dat verre van realistisch. Beide lijstjes moeten dus wel reëel zijn en, ook niet onbelangrijk, je moet zeker weten dat je echt gebruik gaat maken van zoiets als een zwemvijver. 

In elke tuin heeft je oog een oriëntatiepunt nodig, iets waar je visueel naartoe getrokken wordt.

In de tuin bedenk je een plan rondom levende elementen, die voortdurend veranderen en evolueren. Een groot deel van de tuin lééft. Dat maakt een tuin zo interessant, want het verandert voortdurend. En die levende elementen, die ‘wonen’ tussen materialen zoals steen, grind, hout en staal. Het is aan de ontwerper om ervoor te zorgen dat ze een spannende en verrassende combinatie vormen. Zie het als een kleurplaat: eerst zet je de lijnen, die je vervolgens inkleurt met beplanting. En binnen die lijnen ga je op zoek naar spanning. Rond met recht, een verborgen pad, een verborgen hoekje, iets in de hoogte, of juist een trede lager. Trek het oog omhoog met een grote boom, pergola, boog of begroeide muur. Lok de blik terug naar beneden met kruipende beplanting, een onverwachte wending in het legpatroon, oude stenen en keien of een waterelement. De truc van ontwerpen is je perspectief continu verleggen. Wat zie je vanuit dit punt? Waar kijk je naar als je in de hoek staat? Welke elementen zie je vanuit huis? Het is een ontdekkingstocht. Je leert elke keer weer nieuwe dingen bij en bekijkt je tuin daarom ook steeds weer anders. Vind je dit een lastig punt? Doe dan inspiratie op in verschillende tuinen en kijk vooral goed om je heen.

Bereken je budget

Voor je begint met ontwerpen is het goed om een budget vast te stellen. Hoeveel wil je in totaal uitgeven aan het hele project, en wat valt daar allemaal onder? Kijk vervolgens wat je hiervan zelf gaat uitvoeren en wat eventueel uitbesteed moet worden. Hoe meer skills jij hebt (of iemand uit je omgeving), hoe goedkoper je de tuin kunt uitvoeren. Mits je natuurlijk kiest voor elementen die goed zelf te doen zijn, zoals een grindpad in plaats van een bestraat pad. De ruimte in je budget is ook meteen een graadmeter voor de mate waarin je materialen gaat hergebruiken. Minder budget = creatiever denken. Kun je je oude tegels omdraaien? Of op Marktplaats een paar losse partijen scoren en combineren? Zo maak je optimaal gebruik van de mogelijkheden.  

De truc van ontwerpen is je perspectief continu verleggen. 

Stap voor stap opmeten

Stap 1: Neem een stevig notitieboek en een fineliner, of gebruik een tablet met pen waarmee je kunt tekenen. Print via perceelloep.nl of het kadaster een tekening van je perceel. Deze gebruik je ter controle van je meting. 

Stap 2: Als je een rolmaat gebruikt is een lengte van 10 meter handig, maar een landmeter van meer dan 25 meter is nog prettiger. Zeker voor een grote tuin heb je dit wel nodig. 

Stap 3: Schets eerst de outline van de complete tuin. Dit hoeft niet perfect in verhouding te zijn, als alles er maar op staat. Ook het huis met de ramen, deuren en regenpijpen. 

Stap 4: Vraag iemand om je te helpen. Begin met de buitenste lijnen van het perceel, en meet steeds een complete lengte. Schrijf elke maat op bij de lijn die je gemeten hebt. 

Stap 5: Meet vervolgens de outline van het huis en noteer hoe groot ramen en deuren zijn. Neem ook de hoogte van de ramen mee, dat heeft invloed op de planten die je eronder kunt zetten. Bekijk ook waar eventuele ventilatieroosters zitten en vergeet niet om de zonligging te noteren. 

Tip: Verwerk de maten vervolgens in een schaaltekening. In de masterclass ‘Garden Design’ leren we je hoe dit doet met een handig schaalmodel.  

 
Eigenlijk moet in elke tuin iets eetbaars te vinden zijn, of dat nu een appelboom is of sperziebonen met een klimconstructie. Het maakt de tuin dynamisch en leerzaam.

Futureproof tuin

Een tuin bedenk je niet alleen voor een paar jaar. Je wilt er heel erg lang plezier van hebben. Maar je situatie is over tien of twintig jaar misschien totaal anders dan nu. Denk daarom meteen na hoe de tuin de komende decennia gebruikt gaat worden. Zijn er nu kleine kinderen die een trampoline willen? Dan zul je ook een scenario moeten bedenken als die fase voorbij is en er een gat overblijft waar ooit een trampoline stond. 

Wanneer doe je wat?

Sloopwerk: De tuin leeghalen kan het hele jaar, maar het is in bepaalde maanden wel makkelijker om van je spullen af te komen. In de lente zijn meer mensen op zoek naar gebruikte materialen zoals tegels en klinkers. Zet ze (gratis) op Marktplaats en je bent ze zo kwijt. 

Harde materialen: De basis van de tuin is altijd als eerste aan de beurt. De lijnen worden uitgezet: waar komen borders, waar komt een pad? Alles wat niet leeft kan nu aangelegd worden, zoals bestrating, schuttingen of grindpaden, maar ook een zwembad of vijver. 

Levende elementen: De aanleg van planten, struiken en bomen vormen bijna altijd de laatste fase van de aanleg. Het zou zonde zijn als planten kapot gaan wanneer er nog een heftruck met stenen langs moet. Let wel op dat het planten- en bomenseizoen van oktober - april loopt en je buiten die maanden duurder uit bent. 

PS: Wil je je verder verdiepen in tuinontwerp? In onze masterclass ‘Garden Design’ nemen we je mee in het hele proces. Overweeg je een carrièreswitch? Dan kun je een opleiding tot Ecologisch Tuinontwerper volgen bij IPD of de Ontwerpacademie.