Van schrale naar gezonde bodem

De bodem als basis

Iedereen die ooit een natuurdocumentaire keek, weet het al: de natuur bulkt van de systemen. Oceanen hebben een eigen logica, net als de dieren op het land, en in de lucht zijn er weer andere wetten en regels. Ook in de bodem - bijna onzichtbaar - schuilt een kluwen aan organismen, bacteriën, schimmels en wormen die onvoorstelbaar goed georganiseerd zijn: het bodemvoedselweb. Wist je dat een kwart van alle biodiversiteit in onze bodem zit? En dat terwijl we het nauwelijks kunnen zien!  

En daar ligt de sleutel voor een gezonde en rijke bodem. Zonder leven in de bodem, is er ook weinig leven boven de grond. Want juist die structuren zorgen ervoor dat bijvoorbeeld voedingsstoffen, water of mineralen in onze bodem opgenomen kunnen worden.

Helaas heeft de bodem het zwaar te verduren door de jarenlange toegenomen consumptie.

Zware landbouwmachines verdichten de grond. Kunstmest voedt de planten die groeien - maar niet de bodem - en bestrijdt de schimmels om de productie te verhogen. Ondertussen wordt de grond armer en armer... En dan heb ik het alleen nog maar over de landbouw.

Maar hé, ik ben optimist en hopelijk zijn jullie dat ook. Want we kunnen heus wel iets doen! En dat is onze eigen tuinen rijker en veerkrachtiger maken. Een nieuwe bodem koop je niet zomaar in een webshop, maar met liefde, zorg en aandacht kunnen we de aarde waarop we telen in de watten leggen. Ik geef je graag twee belangrijke tips om daarmee aan de slag te gaan.  

Tip 1: Maak compost

Compost brengt leven. Het wordt gemaakt door de schimmels, bacteriën, slakken, wormen en hun collega’s in de bodem. Zij zorgen voor de vertering van materialen waardoor de voedingsstoffen terug in de grond opgenomen kunnen worden. De energie die we bij het oogsten uit de bodem halen, geven we zo terug en daarmee maken we de cirkel rond. Mooi toch? 

Koop je compost in de winkel, kies dan voor de biologische variant. Of ga aan de slag met het materiaal dat je zelf voor handen hebt. Dat is nog mooier en bovendien ook een fantastische manier om afval een tweede leven te geven. Win-win dus! 

Wat heb je nodig?

De micro-organismen die voor de vertering van het organisch afval zorgen, hebben stikstof en koolstof nodig. De verhouding tussen deze twee elementen moet in balans zijn. Rauw keukenafval en groenafval, zoals gemaaid gras, zorgen voor stikstof. Daarnaast heb je ongeveer een even grote hoeveelheid bruin materiaal nodig zoals houterige stelen, eierdoosjes, karton en houtsnippers. Deze zorgen dan weer voor koolstof. Behalve vlees, vetten en gekookt voedsel - dat is een no go op de composthoop - kun je er erg veel natuurlijk materiaal in verwerken. Groot materiaal kost meer tijd om te verteren. Maak het afval daarom zo klein mogelijk.

Tip: voeg geen tuinafval van zieke planten toe aan je composthoop! De ziekte zal zich door de hele composthoop verspreiden, en dus later ook in je tuin.

Als beide onderdelen gemengd worden, ontstaat er magie. Alles verteerd en er ontstaat humus, essentieel voor leven en kracht onder je voeten. De organismen die je helpen bij die omzetting hebben enkel water en zuurstof nodig. Laat de compost dus niet helemaal uitdrogen en keer alles na enkele weken rusten eens om, zodat de hoop wat luchtiger wordt. 

Tip 2: Bedek je bodem 

Winter of zomer, je bodem kan best een dekentje gebruiken. Dat bedekken of mulchen kan je doen met bladeren, houtsnippers, stro of onbedrukt karton met een laag compost erbovenop. Het zorgt ervoor dat je bodem in de winter wat warmer blijft en minder dichtslibt of uitspoelt door de regen. In de zomer zal de aarde dan weer minder uitdrogen of verharden. Geen overbodige luxe in een warme zomer waar nauwelijks regen valt. En het spaart je heel wat water uit. Ook de vele diertjes die er een schuilplek maken in de winter vinden het fantastisch. 

Gaan jullie aan de slag met deze twee tips? Zoals vaak in de natuur grijpen we pas in als het te laat is. De bodem trekt niet aan de bel als hij hongerig is, dat is iets waar wij voor kunnen zorgen! Om de balans te vinden, draait het om geven en nemen. En beide zijn fantastisch.